“En zor konular, en yavaş zekalı adama onlarla ilgili herhangi bir fikir edinmemişse açıklanabilir, ama en basit şey en zeki adama önünde ne olduğunu hiç şüphe gölgesi olmadan bildiğine kesin olarak ikna edilirse açıklanamaz.” Lev Tolstoy

Peki, burada neler oluyor?

Gerçekler neden fikrimizi değiştirmiyor?

İnsanların hayatta kalabilmek için makul derecede doğru bir dünya görüşüne ihtiyacı vardır. Gerçeklik modeliniz gerçek dünyadan çılgınca farklıysa, her gün etkili eylemler yapmak için mücadele edersiniz.

 Ancak, insan aklı için önemli olan tek şey gerçek ve doğruluk değildir. İnsanın ait olma konusunda derin bir arzusu vardır.

“Atomik alışkanlıklar “ kitabının yazarı James Clear şöyle diyor:

İnsanlar sürü hayvanlarıdır. Uyum sağlamak, başkalarıyla bağ kurmak ve akranlarımızın onayını ve saygısını kazanmak isteriz.”

Bu tür eğilimler hayatta kalmamız için çok önemlidir. Atalarımız, evrim tarihimiz boyunca kabileler halinde yaşadılar. Kabileden ayrılmak –veya daha kötüsü, kovulmak- bir ölüm cezasıydı.”

Bir durumun gerçekliğini anlamak önemlidir, ancak bir kabilenin parçası olarak kalmak da önemlidir. Bu iki arzu genellikle birlikte iyi sonuç verirken, bazen çatışmaya girerler.

Doğru oldukları için her şeye her zaman inanmayız. Bazen, değer verdiğimiz insanlara iyi görünmemizi sağladığı için bazı şeylere inanırız. Yanlış inançlar, olgusal anlamda yararlı olmasalar bile sosyal anlamda yararlı olabilir. 

Daha iyi bir ifade olmadığı için, bu yaklaşıma “gerçekte yanlış ama sosyal olarak doğru” diyebiliriz. İkisi arasında seçim yapmamız gerektiğinde, insanlar genellikle gerçekler yerine arkadaşları ve aileyi seçerler.

“Gerçekler fikrimizi değiştirmez arkadaşlık yapar”

Birinin fikrini değiştirmeye ikna etmek, aslında o kişinin kabilesini değiştirmeye ikna etmektir. İnançlarını terk ederlerse, sosyal bağlarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalırlar.

 Topluluğunu da elinden alırsanız o kişinin fikrini değiştirmesini bekleyemezsiniz. Sonuç yalnızlıksa, kimse dünya görüşünün parçalanmasını istemez.

Bundan dolayı insanların fikirlerini değiştirmenin yolu; onlarla arkadaş olmak, kabilenize entegre etmek ve çevrenize dahil etmektir. Artık sosyal olarak terk edilme riski olmadan inançlarını değiştirebilirler.

 İngiliz filozof “Alain de Botton” bizimle aynı fikirde olmayanlarla yemek paylaşmamızı öneriyor.

Peki neden kötü fikirleri eleştirmek isteriz?

Muhtemelen, kötü fikirleri eleştirmek istiyorsun çünkü daha az insan onlara inansa dünyanın daha iyi durumda olacağını düşünüyorsun. Başka bir deyişle, insanlar birkaç önemli konu hakkında fikirlerini değiştirirlerse dünyanın daha iyi olacağını düşünürüz.

 Amaç gerçekten fikir değiştirmekse o zaman diğer tarafı eleştirmenin en iyi yaklaşım olduğuna inanmıyorum.

Çoğu insan öğrenmeyi değil kazanmayı savunur. “ Akılcılık üzerine yazdığı kitaplarla adından söz ettiren “ Julia Galef’ in” çok yerinde ifade ettiği gibi;

 insanlar genellikle izci olmaktan çok asker gibi davranır. Askerler, kendilerinden farklı olan insanları yenmek için entelektüel saldırıya geçiyor. Çünkü zafer, etkin bir duygudur.

 İzciler ise, yavaş yavaş başkalarıyla araziyi haritalandırmaya çalışan kaşifler gibidir. Yani merak, itici güçtür.

Bu yaklaşımın merkezinde Tiago Forte’ un güzelce sorduğu bir soru var;

“Sohbeti devam ettirmek için kazanmamaya istekli misiniz”?

Önce nazik ol, sonra doğru ol. (be kind first, be right later)

Japon yazar Haruki Murakami şöyle der; “ Tartışmanın ve kazanmanın, karşı çıktığınız kişinin gerçekliğini yıkmak olduğunu her zaman hatırlayın.

“Gerçekliğinizi kaybetmek acı vericidir, bu yüzden haklı olsanız bile nazik olun”.

“Nazik” kelimesi “akraba” kelimesinden türemiştir. Birine karşı nazik olduğunuzda ona aile gibi davrandığınız anlamına gelir. Bence bu, birinin fikrini değiştirmek için iyi bir yöntem.

Bir arkadaşlık geliştirin. Yemek paylaşın. Bir kitap hediye edin.

Önce nazik olun, sonra doğru olun.

Sevgiyle kalın…